Jak skutecznie podważać opinie Rodzinnych Ośrodków Diagnostyczno-Konsultacyjnych w sprawach rodzinnych i opiekuńczych?

Zgodnie z rozporządzeniem Ministra Sprawiedliwości z dnia 3 sierpnia 2001 r. w sprawie organizacji i zakresu działania rodzinnych ośrodków diagnostyczno-konsultacyjnych, wskazane rozporządzenie nie może normować i znajdować zastosowania w sprawach innych, niż objęte ustawą z dnia 26 października 1982 r. o postępowaniu w sprawach nieletnich.Zgodnie z powyższym zatem RODK nie są zatem, co łatwo zauważyć uprawnione (zarówno na mocy aktów prawnych, jak i ze względu na status tychże ośrodków) do wydawania opinii w sprawach z zakresu prawa rodzinnego i opiekuńczego. Powyższe rozporządzenie znajduje potwierdzenie swej słuszności w stanowisku wyrażonym przez Rzecznika Praw Obywatelskich w dniu 14 lutego 2013 r., w którym stwierdził on, iż cele przewidziane dla  RODK „nie mają nic wspólnego z problematyką uregulowaną w ustawie z dnia 25 lutego 1964 r. kodeks rodzinny i opiekuńczy”. Co więcej RPO zauważył, iż „opinia RODK nie może być traktowana, jako opinia instytucji naukowej czy naukowo- badawczego w rozumieniu art. 290 k.p.c., gdyż RODK nie spełnia wymogów instytutu badawczego określonych ustawą z dnia 30 kwietnia 2010 r. o instytucjach badawczych”. Podobnie również Biuro Spraw Konsultacyjnych PG w dniu 17 kwietnia 2013 r.: Tym samym brak jest podstaw prawnych do tego, aby rodzinne ośrodki diagnostyczno- konsultacyjne, w obecnym statusie i usytuowaniu, wydawały opinie z zakresu prawa rodzinnego i opiekuńczego związanych ze sposobem wykonywania władzy rodzicielskiej i utrzymywania kontaktów z dzieckiem w sprawach małoletnich, rozpatrywanych przez sądy”.

Dodatkowo zauważyć warto, iż obecnie podnoszone jest o wiele więcej zarzutów związanych z funkcjonowaniem RODK m.in. związanych z faktem, iż osoby tam zatrudnione często nie posiadają uprawnień do wydawania profesjonalnych opinii, ze względu na fakt iż nie należą do samorządu zawodowego psychologów (na co wskazał m.in. Rzecznik Praw Pacjenta w piśmie z dnia 12 marca 2012 r.). Wagę problemu związanego z wydawaniem przez RODK opinii w sprawach rodzinnych i opiekuńczych podkreśla również fakt, iż 21 lipca 2013 r. Prokurator Generalny zwrócił się do Trybunału Konstytucyjnego z wnioskiem o stwierdzenie niezgodności z konstytucją jako pozbawionej podstaw prawnych praktyki przywoływania opinii RODK w sprawach rodzinnych i opiekuńczych, a także niezgodności przepisów upoważniających RODK do opiniowania w sprawach nieletnich. Zwrócił uwagę przede wszystkim na fakt, iż najczęściej autorzy opinii – pracownicy RODK – nie są biegłymi w rozumieniu przepisów kodeksu postępowania cywilnego i ich opinie nie powinny być traktowane w sposób im równoznaczny.